De bezitsgenitief

Vroeger had het Nederlands, net als het Duits nu nog, naamvallen. De enige overgebleven en productieve naamval is de genitief. Productiviteit betekent dat een bepaalde uitgang of afleiding nog altijd probleemloos toegepast kan worden op zowel oude, nieuwe als uitgevonden of onbestaande woorden. De werkwoordsuitgang voor de derde persoon enkelvoud -t is bijvoorbeeld productief, zowel voor oude als voor nieuwe of uitgevonden/onbestaande werkwoorden wordt de derde persoon enkelvoud steeds met een -t gevormd op het eind.

De genitief wordt in het Nederlands enkel gebruikt om bezit aan te duiden bij eigennamen en als partitieve genitief. (Meer over de partitieve genitief volgt in de volgende post.)

De genitiefuitgang is een -s. Beïnvloed door het Engels neigen veel mensen ertoe om voor die -s een apostrof te zetten. In het Engels mag dat altijd, in het Nederlands niet.

§ Als de voorafgaande klank niet verandert door er een -s aan toe te voegen (door de lettergreep te sluiten met andere woorden), dan wordt er geen apostrof gebruikt:

Jans fiets. (Eindigt het woord op een medeklinker, dan wordt er geen apostrof gebruikt. Zie verderop voor woorden die al op een s of een s-klank eindigen.)

Andrés boeken. (Omdat er op de é een accent staat, kan die niet verkeerd uitgesproken worden. De s wordt gewoon aan de é geplakt.)

Geertruis computer. (Combinaties als eu, oe, ui, ie, aa, ee, uu, oo, ij, ei, eau, au, ou, … behouden hun uitspraak wanneer er een -s aan gehangen wordt.)

Marie Jeannes foto's. (Jeanne eindigt op de zogenaamde sjwa, de klank in de of Elke behoudt ook zijn klankwaarde in een gesloten lettergreep.)

Belgiës beste pannenkoekenbakker.

§ Verandert de klank wél doordat de lettergreep gesloten wordt, dan wordt er een apostrof gebruikt:

Lisa's moestuin. (De open a zou een doffe a worden.)

Elmo's vuilbak.

Manu's peuk.

Kelly's verjaardag.

§ Eindigt het woord al op een s-klank, dan wordt er enkel een apostrof gezet en valt de genitief-s weg:

Fons' balpen.

Bush' ondergang. (Deze regel geldt ook voor sisklanken, zoals hier in Bush.)

Bangladesh' regering.

Opgelet!

Marx' communisme. (Hier hoor je een s-klank, dus enkel apostrof.)

Dutrouxs ontvoeringen. (In Dutroux hoor je géén s-klank, dus wordt de genitief-s gewoon aan het woord geplakt.)

Deprezs cursus. (Géén s-klank.)

Dumas' werken. (Hier hoor je geen s-klank, maar toch wordt er enkel een apostrof geschreven. Dat komt omdat we in het Nederlands nooit twee medeklinkers op het eind van een woord schrijven.)

France's schort. (De e wordt in dit woord niet uitgesproken, volgens de uitspraak eindigt het als het ware op een s-klank, daarom staat er ook een apostrof voor de genitief-s. Als de -s zonder apostrof aan het woord geschreven zou worden, dan zou de sjwa uitgesproken worden.)

Leuk om weten is dat het Nederlands, in vergelijking met de andere grote Germaanse talen, de eerste taal is waarin de genitief aan het verdwijnen is. Het Engels en de Scandinavische talen bijvoorbeeld, waarin er ook geen naamvallen meer zijn behalve de genitief, gebruiken hun genitief-s veel productiever. Daar is het mogelijk om van elk woord een genitief te maken: *de kats poten, *de fiets' bel. In het Duits zijn de naamvallen ook stilletjesaan aan het uitsterven. In vergelijking met de andere Germaanse talen is het te verwachten dat uiteindelijk de genitief ook daar als enige zal overblijven.

Liefs

°

Grappig

Wijs-dom;

Vol-ledig;

Kwaad-aardig. 

Grappig hoe taal soms in mekaar zit.

Liefs

°

Engelse werkwoorden vs Nederlandse spelling

Op mijn talrijke reizen door de cyberruimte valt me vaak op dat veel Nederlandstaligen problemen ondervinden met het vervoegen van de werkwoorden die we uit het Engels ontleend hebben. Daarom zal ik proberen om zo verstaanbaar mogelijk een samenvattinkje van de regels te geven.

Als basisregel geldt dat een Engels werkwoord op net dezelfde manier als een Nederlands werkwoord vervoegd wordt:

downloaden (stam: download-)

ik download - hij downloadt

ik downloadde - hij downloadde

ik heb gedownload - hij heeft gedownload

Het is echter belangrijk om rekening te houden met het grondwoord. Bij de vervoeging van het werkwoord mag er niet geraakt worden aan de grondvorm.

Voorbeelden daar van zijn:

racen - grondwoord race

updaten - grondwoord update

bridgen - grondwoord bridge

Bij de vervoeging blijft die grondvorm bewaard:

ik race - hij racet / ik racete - hij racete / ik heb geracet - hij heeft geracet

ik update - hij updatet / ik updatete - hij updatete / ik heb geüpdatet - hij heeft geüpdatet

ik bridge - hij bridget / ik bridgede - hij bridgede / ik heb gebridged - hij heeft gebridged

Zoals blijkt uit deze voorbeelden moet er nog altijd rekening gehouden worden met de dt-regels! Hóór (in tegenstelling tot zíé) je bij de uitspraak van de stam op het eind een medeklinkerklank uit fokschaapshit dan pas je die regels toe.

Grammatica zou grammatica niet zijn, als er geen uitzonderingen zouden zijn!

Hier volgt een opsomming:

1. Eindigt het grondwoord op een dubbele medeklinker, dan vervalt die dubbele medeklinker tot één enkele bij de vervoeging van het werkwoord: crossen / ik cros - hij crost / ik croste - hij croste / ik heb gecrost - hij heeft gecrost.

Let wel, hier is er een uitzondering op de uitzondering! Áls de uitspraak van het woord verandert door het schrappen van de dubbele medeklinker, dan blijft die bewaard! Vergelijk daarvoor volleyballen en baseballen. Ik volleybal - hij volleybalt / ik baseball - hij baseballt.

2. Als het Engelse grondwoord een "o" bevat, die als een lange [o] uitgesproken wordt en een "e" op het einde, dan wordt de spelling vernederlandst! Scoren (grondwoord score) / ik scoor - hij scoort / ik scoorde - hij scoorde / ik heb gescoord - hij heeft gescoord.

Mochten er vragen zijn, aarzel dan niet om die bij de commentaren te posten!

Liefs

°